مرجع: در تهیه‌ی این مطلب از دو منبع استفاده شده، لینک منابع در انتهای مطلب آمده است.
تاریخ انتشار: ۱۷ آبان ۱۴۰۳
مدت مطالعه: حدود ۱۰ دقیقه
قلدری چیست؟
یکی از چالش‌های بزرگ در مدارس است که تأثیرات منفی زیادی بر قربانیان، افرادی که قلدری می‌کنند، شاهدان و دیگر اعضای جامعه‌ی مدرسه دارد. رفتارهای قلدرمآبانه سه ویژگی اصلی دارند: رفتار تهاجمی و ناخواسته، نابرابری قدرت و تکرارپذیری که در نهایت می‌تواند به آسیب منجر شود. نابرابری قدرت که در موقعیت‌های قلدری وجود دارد، می‌تواند به شکل‌های مختلفی نمود پیدا کند. این نابرابری می‌تواند شامل قدرت بدنی، محبوبیت یا داشتن اطلاعاتی باشد که ممکن است باعث خجالت طرف مقابل شود.
قلدری انواع مختلفی دارد که هرکدام از آن‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند و شامل موارد زیر می‌شود:
- قلدری اجتماعی شامل طرد کردن عمدیِ یک فرد از گروه، شایعه‌پراکنی، منصرف کردن دیگران از دوستی با او و روش‌های دیگری برای منزوی کردن عمدیِ قربانی است.
- قلدری کلامی شامل دست انداختن، تمسخر، نامیدن با القاب نامناسب و تهدید به آسیب رساندن است.
- قلدری فیزیکی شامل اقداماتی مانند کتک زدن، زمین انداختن، لگد زدن، تف انداختن یا هل دادن است. همچنین ممکن است شامل قرار دادن فرد در معرض آلرژی‌های غذاییِ شناخته‌شده یا حتی شکستن یا دزدیدن اموال شخصی باشد.
- قلدری سایبری شامل شایعه‌پراکنی در اینترنت، به اشتراک گذاشتن اطلاعات یا تصاویر نامناسب به صورت آنلاین، تهدید به آسیب رساندن از طریق اینترنت، جعل هویت آنلاین یا افشای هویت فرد در اینترنت است.
اگرچه بیشتر افراد می‌دانند قلدری می‌تواند تجربیات دوران مدرسه‌ی دانش‌آموزان را تحت‌تأثیر قرار دهد، اما همه از پیامدهای بلندمدت آن آگاه نیستند. در واقع، کودکانی که موردِ قلدری قرار می‌گیرند بیشتر در معرض پیامدهایی منفی مانند کاهش پیشرفت تحصیلی، اضطراب، افسردگی، از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که قبلاً از آن‌ها لذت می‌بردند و تغییرات در الگوی خواب و خورد و خوراک قرار دارند. اما قلدری فقط روی دانش‌آموزانی که هدف قرار گرفته‌اند تأثیر نمی‌گذارد؛ کودکانی که برای دیگران قلدری می‌کنند، بیشتر در معرضِ دعوا، تخریب اموال، ترک تحصیل و مصرف الکل و مواد مخدر در نوجوانی یا بزرگسالی هستند. همچنین، احتمال این که در آینده با محکومیت‌های کیفری یا جریمه‌های رانندگی مواجه شوند و نسبت به شریک عاطفی یا فرزندان خود رفتارهای آزاردهنده‌ای داشته باشند، بیشتر است.
راهبردهای پیشگیری از قلدری
طبق داده‌های وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده، حدودِ ۵۷ درصد مواقعی که ناظران در موقعیت‌های آزار و اذیت مداخله می‌کنند، فرد آزارگر از رفتار خود دست می‌کشد. بنابراین، واضح است که معلمان باید اقدامات مؤثری برای جلوگیری از قلدری در کلاس‌های خود انجام دهند. کاهش رفتارهای قلدرمآبانه در مدارس به رویکردی چندجانبه نیاز دارد که شامل شناساییِ رفتار مخرب، واکنش فوری، تعیین و اعمال عواقب مناسب و حمایت در موارد جدی است. در ادامه راهکارهایی آورده شده است که معلمان می‌توانند برای شناسایی، رسیدگی و پیشگیری از قلدری در مدارس در نظر بگیرند.
۱- انتظارات کلاس خود را از ابتدا به روشنی بیان کنید.
دکتر شریلین هالوِل (Cherilynne Hollowell)، عضو هیئت علمی دانشگاه ماساچوست و مجری وبینار «راهنمای معلمان برای پیشگیری از قلدری در کلاس»، می‌گوید که معلمان باید بدانند که تفاوت‌های جنسیتی، نژادی، قومیتی، سطوح یادگیری و وضعیت اقتصادی-اجتماعی اغلب به بروز رفتارهای قلدرمآبانه منجر می‌شوند. این آگاهی می‌تواند به تعیین انتظارات از همان آغاز کمک کند. هالوِل می‌گوید: «به تفاوت‌ها توجه کنید و از تنوع موجود در کلاس استقبال کنید. با صراحت اعلام کنید که قلدری پذیرفتنی نیست و احترام و پذیرش باید در این فضا رعایت شود.»
آدام کول (Adam Cole)، که یازده سال سابقه‌ی تدریس موسیقی را در مدارس عمومی دارد و اکنون مدیر مشترک آکادمی هنرهای گرانت پارک است، خود در کودکی قربانیِ قلدری بوده و به همین دلیل، همیشه نشانه‌های قلدری در روابطِ دانش‌آموزانش را زیر نظر داشته و در صورت لزوم مداخله می‌کرده است. او توصیه می‌کند در کلاس فضایی ایجاد کنید که بر احترام متقابل تأکید داشته باشد و به‌طور مداوم نیز این احترام را تقویت کنید. کول پیشنهاد می‌دهد که از همان ابتدای سال تحصیلی، اصولی را برای جلوگیری از قلدری تعیین کنید — مانند لزومِ پذیرش دیگران و احترام به همه، استفاده از روش‌های محترمانه‌ی گفت‌وگو با یکدیگر و روش‌های مناسب حل اختلافات — و از همه‌ی دانش‌آموزان بخواهید که به این اصول پایبند باشند. او همچنین یادآوریِ مداوم این اصول را در طول سال تحصیلی ضروری می‌داند.
۲- شنونده‌ی فعال بودن را با دانش‌آموزان خود تمرین کنید.
پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که فضای مثبت یک مدرسه رفتارهای قلدرمآبانه را کاهش می‌دهند و پیامدهای منفی را برای دانش‌آموزانِ قربانی کمتر می‌کند. دکتر کریستِن استاین (Kirsten Stein)، مدیر آکادمی پیشرفته‌ی آتنا، معتقد است یکی از مهم‌ترین کارهایی که معلمان می‌توانند برای پیشگیری از بروز رفتارهای قلدرمآبانه انجام دهند، گوش دادن فعالانه به صحبت‌های دانش‌آموزان است؛ چرا که در نهایت، همه‌ی افراد می‌خواهند شنیده و درک شوند. دکتر استاین توضیح می‌دهد: «معلمانی که با ذهنی باز و به‌صورت فعال به دانش‌آموزان گوش می‌دهند، به تدریج محیطی در کلاس ایجاد می‌کنند که پذیرش و مهربانی را بین دانش‌آموزان تقویت می‌کند و احتمال بروز رفتارهای قلدرمآبانه را کاهش می‌دهد.» تمرین شنوندگی فعال به معلمان این امکان را می‌دهد که نه تنها نشان دهند کلاس آن‌ها مکانی امن است، بلکه رفتاری را به نمایش بگذارند که پذیرش و مهربانی را ترویج و منعکس می‌کند. این امر الگویی مثبت برای دانش‌آموزان فراهم می‌کند تا در صورت بروز موقعیت‌های چالش‌برانگیز، یاد بگیرند چگونه با دیگران رفتار کنند و به آن‌ها احترام بگذارند.
۳- نشانه‌های رایجِ قلدری را بشناسید.
شناساییِ موقعیت‌هایی که دانش‌آموزان موردِ قلدری قرار می‌گیرند، همیشه آسان نیست. اما اَشلی هور (Ashley Hur)، معلم کلاس پنجم و مشاور آموزشی، توصیه می‌کند به دانش‌آموزانی توجه کنید که رفتارشان به‌طور ناگهانی و بدون دلیل مشخص تغییر می‌کند. برای نمونه، ممکن است دانش‌آموزی که مورد قلدری قرار گرفته از دوستانی که قبلاً به آن‌ها نزدیک بوده فاصله بگیرد یا در طول زنگ تفریح بدون این که چیزی بخورد تنها نشسته باشد. هور پیشنهاد می‌دهد: «اگر در کلاس خود با چنین مواردی روبه‌رو شدید، شاید بهتر باشد در یک گفت‌وگوی خصوصی از دانش‌آموز بپرسید که آیا اتفاقی برایش افتاده است یا خیر.»
در سطح مدرسه، ارزیابی‌ها – مانند نظرسنجی‌های ناشناس – می‌توانند به مدیران کمک کنند تا میزان، مکان‌ِ رخ دادن و انواع رفتارهای قلدرمآبانه را شناسایی کنند. این ارزیابی‌ها شامل پرس‌وجو از دانش‌آموزان و اعضای جامعه‌ی مدرسه درباره‌ی تجربه‌ها و نظرشان درباره‌ی قلدری است. این امر کمک می‌کند تا شرایط فعلی بهتر درک شود، برنامه‌ی مداخله یا پیشگیری مناسبی تعیین گردد و با سنجشِ نتایج تلاش‌ها در طول زمان از اثربخشی آن‌ها اطمینان حاصل شود.
۴- به دانش‌آموزان خود قدرت دهید تا چرخه‌ی قلدری را متوقف کنند.
دانش‌آموزان شما می‌توانند نقش مهمی در پیشگیری از تبدیل شدنِ قلدری به مسئله‌‌ای جدی در کلاسِ‌تان ایفا کنند. اَشلی هور معتقد است که یکی از مؤثرترین راه‌ها برای پیشگیری از قلدری در مدارس، توان‌افزاییِ دانش‌آموزان برای مقابله با رفتارهای قلدرمآبانه است. آموزشِ راه‌های مواجهه با قلدری به دانش‌آموزان، می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا این چرخه را متوقف کرده، فضای امن‌تری در کلاس ایجاد کنند.
منابع:
Bullying Prevention Strategies and Resources for K-12 Schools
How to prevent bullying in the classroom: 4 Proactive tips for teachers