مرجع: The Guardian
نویسنده: Bradley Busch
تاریخ انتشار: ۴ آبان ۱۳۹۵
مدت مطالعه: حدود ۷ دقیقه
تحقیقی که رابرت رُزنتال روان‌شناس (Robert Rosenthal) و لِنور جاکوبسن (Lenore Jacobson) آموزشگر در دهه‌ی ۱۹۶۰ میلادی انجام دادند نگاه جهان به مسأله «انتظار و توقع از دیگری» را دگرگون کرد. این دو پژوهشگر به گروهی از آموزشگران اطلاع دادن که تعدادی از دانش‌آموزان آن‌ها به عنوان افرادی مستعد که احتمال شکوفایی و موفقیت چشمگیرشان در سال تحصیلی زیاد است، شناسایی شده‌اند. اما حقیقت این بود که این گروه از دانش‌آموزان به‌طور تصادفی انتخاب شده بودند. در پایان سال، وقتی پژوهشگران نتیجه‌ی فعالیت‌های کلاس و دانش‌آموزان را بررسی کردند، فهمیدند که گروه منتخب بسیار بیشتر از باقی دانش‌آموزان کلاس پیشرفت کرده و موفق بوده‌اند.
آن‌ها تأثیر «زیاد انتظار داشتن» را بر عملکرد دانش‌آموزان بررسی کردند و آن پژوهش را اثر پیگمالیون (Pygmalion effect) نامیدند. این نام عجیب ریشه در اسطوره‌های یونان باستان دارد؛ پیگمالیون مجسمه‌ساز بود و یک روز چنان مجسمه زیبایی تراشید که عاشقش شد. عشق او چنان آتشین بود که خدایان مجسمه را به زنی واقعی بدل کردند. در جامعه‌شناسی، این واژه را برای بیان تلاش فرد در بر آوردن انتظارات زیاد دیگران به کار می‌برند. نقطه‌ی مقابل اثر پیگمالیون، اثر گولِم (Golem effect) –آدمکی هراسناک از افسانه‌های یهودی– است، یعنی کم انتظار داشتن از دیگری و دست کم گرفتن او باعث می‌شود شخص کمتر موفق باشد.
حالا که بیش از ۵۰ سال از آن پژوهش اثرگذار می‌گذرد، اطلاعات و یافته‌های بیشتری درباره‌ی قدرت انتظار داشتن از دیگری در اختیار داریم. این پنج راهکار پیشنهادهایی‌ست برای اینکه توانایی‌ها و مهارت‌های بچه‌ها را به حداکثر برسانید:
میان آرزوها و انتظارات تفاوت بگذارید
تفاوت میان آرزوها و انتظارها جزیی اما مهم است. آرزو تمایل به بهتر بودن است، در حالی که انتظار با باور به احتمال موفقیت همراه است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که افزایش انتظارات از دانش‌آموزان به آن‌ها کمک می‌کند، اما نمی‌توان گفت که آرزوها الزاماً به بهبود و موفقیت دانش‌آموزان و تبلور مهارت‌ها و توانمندی‌هایشان می‌انجامد. پژوهش‌ها می‌گویند که تلاش برای تغییر آرزوهای افراد و القای آرزوهای بزرگتر به آن‌ها هیچ تأثیر مثبتی در موفقیت تحصیلی ندارد. یکی از دلایل آن این است که تقریباً همه‌ی دانش‌آموزان آرزوهای دور و درازی دارند. شکاف میان بین آرزوها و بلندپروازی‌ها با واقعیت زمانی اتفاق می‌‌افتد که عادت‌ها و رفتارهای مورد نیاز برای تحقق آرزوها در فرد پرورش نمی‌یابد.
پژوهشی که سال گذشته در نشریه‌ی British Educational Research منتشر شد نشان می‌دهد احتمال گرفتن نمره‌ی پایین‌تر در میان دانش‌آموزانی که آرزوهای بلند پروازانه دارند اما انتظارشان از خودشان پایین است، نسبت به دانش‌آموزانی که هم بلند پروازند و هم توقع‌شان از خودشان زیاد است، دو برابر است.
زود شروع کنید
پژوهش‌ها نشان می‌دهند انتظار بالا از دانش‌آموزان در ابتدای سال تحصیلی اثر چشم گیرتری بر موفقیت تحصیلی‌شان دارد؛ به این دلیل که دانش‌آموزان تمایل دارند پروژه‌های جدید را با دیدی باز نسبت به اینکه در طول سال چه‌طور عمل خواهند کرد و چه نتیجه‌ای خواهند گرفت، شروع کنند. آن‌ها از همان ابتدا برای کشف توانایی‌های خود به دنبال راهنمایی و کمک می‌گردند. مطمئن شوید پیش از آن‌که اعتماد به نفس‌شان را از دست بدهند، به خوبی هدایت‌شان می‌کنید و درباره‌ی عادت‌ها و رفتارهایی که موفقیت‌شان را تضمین می‌کند با آن‌ها حرف می‌زنید.
مادرها و پدرها را درگیر کنید
روان‌شناسان دریافته‌اند که اگر معلمان به‌تنهایی دامنه‌ی انتظارات‌شان از بچه‌ها را گسترش دهند و والدین در این میان نقشی نداشته باشند، فقط برای تعداد کمی از دانش‌آموزان مفید است. پدرها و مادرها نقش بزرگی در ایجاد تصویری دارند که نوجوانان از خودشان برای خودشان می‌سازند. گزارش تازه‌ای نشان می‌دهد که انتظار بالای والدین از فرزندشان نقش مهمی در موفقیت آن‌ها در مدرسه دارد. ارزش نهادن به تحصیل و آموزش و انتظار موفقیت از بچه‌ها از سوی مادر و پدرشان، احتمال موفقیت تحصیلی را افزایش می‌دهد.
واقع‌بین باشید
مراقب باشید انتظارات‌تان را بیش از حد بالا نبرید. «بیشتر» همیشه «بهتر» نیست. شواهد نشان می‌دهند که وقتی انتظارهای ما واقع‌بینانه نیست و فراتر از توان‌مندی‌های کودک از اون توقع داریم، نتیجه‌ای جز افت تحصیلی حاصل نمی‌شود. افزون بر این، انتظارهای غیرواقعی فشار روحی شدیدی به کودکان وارد می‌کند و عامل اضطراب و تشویش آن‌ها است. راه حل مسأله میانه‌روی است؛ انتظارهای چالش‌برانگیز ولی واقع‌بینانه بهترین راهکار است.
تشویق‌شان کنید از خودشان بیشتر انتظار داشته باشند
طرز فکر دانش‌آموزان درباره‌ی خودشان نقش مهمی در رفتارها و عملکردشان دارد. در یک پژوهش، شرکت‌کنندگان پیش از پاسخ به پرسش‌های یک بازی هوشی، پنج دقیقه به این فکر کردند که یک استاد دانشگاه چه ویژگی‌هایی دارد. نتیجه این شد که تعداد جواب‌های درست آن‌ها در قیاس با شرکت‌کنندگانی که قبل از پاسخ به این موضوع فکر نکرده بودند به شکل معناداری بیشتر بود.
ایجاد فضایی مبتنی بر ذهنیت رشد (Growth Mindset) به‌ویژه برای دانش‌آموزانی که اعتمادبه‌نفس ندارند& مفید است. چنین فضایی آن‌ها را به تلاش و کوشش بیشتر و درس گرفتن از اشتباه‌های خود تشویق می‌کند. تثبیت نظام فکری مبتنی بر رشد در کلاس درس از طریق بازاندیشی در فرآیندهای کلاس، تمرکز کمتر بر هوش و توانایی‌های طبیعی و پرورش مهارت گفت‌وگو با خود محقق می‌شود.
اگر انتظارات ما از بچه‌ها واقع‌بینانه و در عین حال چالش‌برانگیز باشد و بلندپروازی آن‌ها را نشانه بگیرد، احتمال موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان بیشتر است. اگر این انتظارات را با انتظارات خانواده و خود دانش‌آموز تطبیق دهید و از ابتدای مشغول شدن او با سوژه‌ی درسی انتظارها را بیان کنید، احتمال موفقیت شما و دانش‌آموزان بیشتر است.