تاریخ انتشار: ۹ بهمن ۱۳۹۹
مدت مطالعه: حدود ۲۷ دقیقه
این روزها که آموزش و یادگیری در سایه‌ی پیامدهای همه‌گیری کرونا شکل و شمایلی دیگر یافته است و اغلب کلاس‌های درس به‌صورت آنلاین برگزار می‌شوند، می‌شود گفت خانه، یا دست‌کم بخشی از آن به کلاس درس تبدیل شده و زندگی روزمره‌ی خانواده، اگر نه به‌کلی، که در ساعت‌های برگزاری کلاس‌های آنلاین تغییر کرده است. این تغییر و دگرگونی سبب شده نقش‌ها و مسئولیت‌های تمام طرفین درگیر در فرآیند یادگیری نسبت به گذشته متفاوت شود و طبیعی است که به همان نسبت، نیازهای هر کدام از آن‌ها و انتظارات‌شان از هم نیز سمت و سویی متفاوت بگیرد. آگاهی از این تغییرات و تلاش برای یافتن راه‌هایی که سلامت و آسایش خیال به همراه دارند، به گفت‌وگویی مستمر میان والدین با معلمان و کادر آموزشی نیاز دارد. این دو گروه، که سلامت روان و موفقیت دانش‌آموزان در گرو تصمیم‌ها و رفتارشان است، باید بتوانند در فضایی آرام، به دور از پیش‌داوری، از تغییری بگویند که در کار و زندگی‌شان رخ داده، و نیازها و شاید سردرگمی‌ها و فشارهایی که به تازگی سر برآورده‌اند. در جریان این گفت‌وگوی مستمر است که راه‌هایی برای همراهی و همکاری و موافقت و مسالمت پیدا می‌شوند.
مدرسه‌ی افروز در آخرین جلسه از سلسله وبینارهای آموزش آنلاین که ۱۴ آبان برگزار شد، از والدین و معلمان دعوت کرد برای هم بگویند در این دوران سخت و عجیب که آموزش از خانه و از پشت مانیتورها و صفحات شیشه‌ای موبایل‌ها ادامه دارد، چه نیازهایی دارند؟ انتظارات‌شان از هم چیست؟ و چه‌طور می‌توانند از هم حمایت و به هم کمک کنند؟
آن‌چه می‌خوانید خلاصه‌ای است از گفت‌وگوی والدین و معلمان و هم‌فکری آن‌ها برای تحقق آموزش آنلاین باکیفیت؛ ابتدا انتظارات والدین و معلمان از همدیگر را از زبان خودشان شنیدیم و بعد درباره‌ی راهکارهای پیشنهادی هم‌فکری کردیم. نتیجه‌ی گفت‌وگوها تحت دو عنوان کلی تنظیم شده است: ۱- انتظارات، نیازها و پیشنهادهای والدین ۲- درخواست‌ها، نیازها و پیشنهادهای معلمان
انتظارات، نیازها و پیشنهادهای والدین
ارتباط منظم: ارتباط والدین با معلم‌ها که پیش‌تر در فضای مدرسه اتفاق می‌افتاد، بعد از آنلاین شدن کلاس‌ها نظم سابق را ندارد. والدین نیاز دارند از وضعیت تحصیلی فرزندشان، نحوه‌ی برگزاری کلاس‌ها و برنامه‌های کلاس مطلع باشند. پیشنهاد می‌شود معلم‌ها پیام‌هایی مشخص و دقیق برای والدین تنظیم و ارسال کنند که راهنمایی‌ها و اطلاعات لازم برای والدین را در بر داشته باشد. والدین نیاز دارند اطلاعات لازم درباره‌ی برنامه‌ها و زمان و فعالیت‌های آموزشی فرزندان‌شان را به‌صورت مرتب و به طریقی که از قبل روشن شده (مثلاً روزانه در گروه والدین در تلگرام یا واتزاپ، یا هر شنبه از طریق ایمیل یا سامانه‌ی آموزشی مدرسه) دریافت کنند. این باعث می‌شود والدین سردرگم نباشند و از راه‌های مختلف که برای معلم هم وقت‌گیر است دنبال اطلاعات لازم نگردند.
راهنمای تکلیف: بهتر است در جایی منظم (مثلاً بالای هر تکلیف) برای والدین نوشته شود که آیا لازم است آن‌ها نقشی در حل تمرین یا انجام فعالیت داشته باشند یا خیر. اگر دانش‌آموز برای انجام یک تکلیف خاص نیاز به کمک دارد، بهتر است در همان یادداشتْ حد و مرز و نوع کمک روشن شود. البته این نقش باید در حد توان، دانش و زمان والدین باشد و باعث نشود والدین نقش معلم را به عهده بگیرند.
راهنمایی تکنولوژی: بهتر است برای والدین جلسه‌ای توضیحی، فیلم یا یک راهنمای مکتوب آماده شود تا با تکنولوژی و ابزار مورد نیاز فرزندشان آشنا شوند. همچنین والدین نیاز دارند بدانند در صورت نیاز به کمک یا در خصوص سؤال‌های مرتبط با نرم‌افزارها و برنامه‌های آنلاین چه‌طور و به چه کسی مراجعه کنند. بعضی از مدرسه‌ها با کمک گرفتن از مشاوران آشنا به ابزارها و نرم‌افزارهای آنلاین راهنمایی‌های لازم را در اختیار والدین می‌گذارند و والدین می‌توانند در ساعاتی مشخص مستقیماً با مشاور تکنولوژی مدرسه تماس بگیرند.
شنیدن صدا و نیازهای والدین، و شفاف‌سازی: یکی از خواسته‌های والدین این است که بتوانند دغدغه‌ها و انتظارات‌شان را به گوش معلم و مسئولان مدرسه برسانند. بسیاری از معلمان و کادر آموزشی مدرسه که راهی برای شنیده شدن صدای والدین در نظر گرفته‌اند تأکید دارند، با وجود این‌که توان و امکان برآورده کردن همه‌ی انتظارات و نیازهای والدین را ندارند اما همین برقراری ارتباط و در نظر گرفتن راهی برای گفت‌وگوی دو سویه قدم مثبتی است، از ایجاد تنش و تعارض جلوگیری می‌کند و همدلی میان مدرسه و والدین را بالا می برد. این ارتباط مستمر سبب هم‌افزایی می‌شود و این امکان را به معلمان و مسئولان مدرسه می‌دهد که تصویر دقیق‌تری از مشکلات داشته باشند، راه حل‌های احتمالی را آزمایش کنند، از پیشنهادهای والدین برای حل مسائل بهره بگیرند و اگر پیشنهادی قابل اجرا نیست یا حل مشکلی از عهده‌شان بر نمی‌آید، به والدین توضیح دهند و شفاف‌سازی کنند.
انجمن والدین: از آن‌جا که ارتباط دو طرفه با تک‌تک والدین به دلایل مختلف از جمله ابزار و کمبود وقت سخت است، می‌توان از والدین فعال و داوطلب خواست که در صورت توافقِ بقیه‌ی والدین نماینده‌ی والدین شوند، نیازها و دغدغه‌های والدین را به گوش معلم برسانند و نقش رابط را بازی کنند.
جلسه‌های گروهی و فردی: یک راه‌کار برای پاسخ به نیاز مطلع بودن والدین از وضعیت آموزشی فرزندشان فراهم کردن امکان تشکیل جلسات مرتب گروهی و تشکیل جلسه‌ی فردی برای والدی است که به تشخیص خودش یا معلم به هم‌فکری یا اطلاعات تکمیلی نیاز دارد. این جلسات منظم ممکن است وقت‌گیر باشند اما در طولانی‌مدت با کاستن از مراجعات پراکنده و نامنظم، هم به رابطه‌ی همدلانه کمک می‌کنند و هم وقت و انرژی کمتری می‌برند. این جلسات در ایام کرونا می‌تواند در گروه‌های والدین در اپلیکیشن‌های رایج پیام‌رسان یا پلتفرمهای ویژه‌ای که مدارس دارند برگزار شود.
انتظار محدود از والدین: در دوران همه‌گیری والدین مجبور شده‌اند در روند تحصیل فرزندشان حضور پررنگ‌تری داشته باشند و نقشی متفاوت با قبل ایفا کنند. معلم‌ها در بسیاری موارد نیاز دارند برای انجام اموری که پیش‌تر در مدرسه اجرا می‌شد، از والدین کمک بگیرند؛ اموری مثل مقدمات حضور در کلاس، مدیریت کلاس و نظارت بر فعالیت‌های تمرینی و زنگ تفریح. در جریانِ جابه‌جایی و همپوشانی وظایف مدرسه و خانه لازم است معلمان و مسئولان مدرسه بیش از توان و وقت والدین از آن‌ها انتظار نداشته باشند. والدین شاغل همچنان مجبورند به وظایف شغلی‌شان بپردازند و والدین خانه‌دار ای‌بسا وظایف و مسئولیت‌های بیشتری نسبت به دوران پیشاکرونا دارند. از طرف دیگر والدین در همه‌ی درس‌ها آشنایی و تخصص لازم را ندارند. بهتر است تا جای ممکن دانش‌آموزان را برای استقلال در کلاس آنلاین آموزش داد و همچنین برای والدین راهنمایی‌های کوتاه ولی شفاف و عملی تهیه کرد تا روشن شود چه میزان کمک و مشارکت از آن‌ها انتظار می‌رود و چه‌طور باید این وظیفه‌ی تازه را انجام دهند.
بستر مناسب آموزش آنلاین (از مدرسه): کلاس‌های اینترنتی در بهترین حالت باید در سرویس‌ها و پلت‌فرم‌هایی تشکیل شوند که مشخصاً برای اهداف آموزشی طراحی شده‌اند. منظور از این سرویس‌ها و پلت‌فرم‌ها فضاهایی هستند مانند کلاس‌گرام، آنلاین‌آموزان یا مودل که با هدف آموزش آنلاین طراحی شده و فضایی در اختیار مدارس و معلمان می‌گذارند که کلاس درس اختصاصی خود را در آن فضا طراحی کنند و فرآیند آموزشی را در همان فضا پی بگیرند. از ابتدای همه‌گیری کرونا و انتقال مدارس به فضای آنلاین، بخشی از آموزش با استفاده از پیام‌رسان‌ها، اپلیکیشن‌ها و سرویس‌هایی ارائه می‌شود که مختص آموزش طراحی نشده‌اند. پیشنهاد می‌شود هر مدرسه یک فضای اینترنتی مناسب برای تشکیل کلاس‌ها داشته باشد و کل فرآیند آموزش، از ارائه‌ی محتوا تا آزمون‌گیری در همان فضا رقم بخورد. این کار در ابتدا نیاز به کمک گرفتن از مشاورین متخصص و سرمایه‌گذاری ابتدایی دارد ولی بعد از به جریان انداختن آن هزینه‌های جانبی کمتر می‌شود. در حال حاضر تعدادی از مدارس در شهرهای مختلف این کار را کرده‌اند و والدین و دانش‌آموزان از این پلتفرمهای آموزشی در قیاس با پیام‌رسان‌ها و سرویس‌های غیر آموزشی راضی‌تر هستند. این سرمایه‌گذاری ممکن است در نگاه اول سنگین به نظر برسد ولی با در نظر گرفتن کمتر شدن هزینه‌ی نگهداری از مدرسه‌ها در دوران همه‌گیری می‌توان آن هزینه را خرج زیرساخت‌های اینترنتی آموزشی کرد. به‌خصوص که استفاده از اینترنت در آموزش گرچه در دوران همه‌گیری به اوج رسید ولی با آن شروع نشده و بعد از آن تمام نخواهد شد.
مناطق کم‌برخوردار: مسائل والدین در مناطق کم برخوردار را می‌توان در دو حوزه دسته‌بندی کرد: ۱) ناآشنایی با ابزارهای آنلاین و نحوه‌ی استفاده از این ابزارها و سرویس‌ها ۲) تهیه‌ی ابزارها و امکانات مشارکت در کلاس آنلاین. مسئولان مدرسه و معلمان می‌توانند به چند روش والدین را برای مواجهه با این چالش‌ها و کمک به فرزندان خود در کلاس‌های اینترنتی همراهی کند؛ از جمله این‌که برای والدین (و دانش‌آموزان) جلسات آموزشی و توجیهی بگذارند، آن‌ها را با روش کار آشنا کنند و به سؤال‌های آن‌ها پاسخ دهند. با استفاده از منابعی مثل صرفه‌جویی در هزینه‌های نگهداری از مدرسه در دوران همه‌گیری می‌توان به دانش‌آموزان در تهیه‌ی شارژ اینترنت کمک کند. یک روش دیگر این است که مواد آموزشی به‌صورت فیلم و جزوه نیز تهیه شود تا تمام اتکای دانش‌آموزان و معلمان بر خطوط اینترنتی و تکنولوژی نباشد. این محتوا را می‌توان در ساعت‌هایی مقرر -با تعیین وقت قبلی به نحوی که باعث ازدحام در مدرسه نشود- به‌صورت حضوری در اختیار شاگردان و والدین آن‌ها قرار داد. پیشنهاد می‌شود مدرسه با در نظر گرفتن تدابیری مثل امکان تماس تلفنی با والدین، ملاقات با والدین در منزل آن‌ها (در مناطق روستایی) یا ملاقات در ساعاتی خاص در دفتر مدرسه، مطمئن شود راه ارتباطی با والدین برقرار است و آگاهی از وضعیت دانش‌آموزان و دسترسی دانش‌آموزان به مواد درسی ممکن است.
درخواست‌ها و نیازهای معلمان از والدین برای کمک به آموزش آنلاین با کیفیت
برنامه‌ی روزانه‌ی منظم: خانه‌نشینی بچه‌ها باعث به هم ریختن برنامه‌ی روزانه‌ی اغلب خانواده‌ها شده و ساعت خواب و بیداری و تغذیه‌ی بچه‌ها نسبت به گذشته تغییر کرده است. این ممکن است بر نظم ذهنی کودکان و نوجوانان اثر بگذارد. تعریف روتین جدید و برگرداندن نظم به برنامه‌ی روزانه به دانش‌آموزانی که باید به‌طور مرتب در کلاس‌های آنلاین حضور داشته باشند کمک می‌کند و از غیبت آن‌ها یا خواب‌آلودگی و خستگی سر کلاس می‌کاهد.
فضای مخصوص یادگیری: بهتر است دانش‌آموزان فضایی ویژه و مختص درس خواندن و حضور در کلاس‌های آنلاین داشته باشند. البته منظور از فضای مخصوص یادگیری الزاماً یک اتاق ویژه نیست، می‌شود میز غذاخوری را برای ساعت‌هایی در روز به ایستگاه درس و مشق تبدیل کرد یا گوشه‌ای از اتاق خود بچه‌ها را جوری چید که تمرکز لازم برای حضور در کلاس آنلاین را فراهم کند. این فضا بهتر است کم سر و صدا و از هیجان‌های معمول خانه دور باشد. پیشنهاد می‌شود بزرگ‌تر‌ها حین برگزاری کلاس‌های آنلاین تلویزیون را روشن نکنند و سر و صدای خانه را به حداقل برسانند. بعد از کلاس آنلاین می‌توان کاربری قبلی را به محلی که به درس خواندن اختصاص یافته و حین کلاس آنلاین تغییر کاربری داده شده بود، بازگرداند.
تعیین آداب و آیین خاص برای شروع کلاس آنلاین: پیش از شیوع کرونا روز بچه‌ها معمولاً این‌طور شروع می‌شد؛ بعد از بیدار شدن و بیرون آمدن از رخت‌خواب، دست و صورت‌شان را می‌شستند، صبحانه می‌خوردند، لباس خانه را با لباس مدرسه عوض می‌کردند، کیف و لوازم لازم برای مدرسه را چک می‌کردند و راهی می‌شدند. این فعالیت‌ها آن‌ها را از محیط خانه، فضای خواب یا بازی دور و برای حضور در مدرسه آماده‌شان می‌کرد. یکی از مشکلات در کلاس‌های آنلاین آماده نبودن بچه‌ها برای یادگیری است. این‌که بلافاصله می‌توانند از رخت‌خواب در بیایند یا بلافاصله از بازی دست بکشند و با یک کلیک وارد مدرسه شوند، سبب می‌شود تمرکز لازم را نداشته باشند. انجام همان آداب پیش از مدرسه رفتن یا تعیین آداب دیگری که مناسب روزهای خانه‌نشینی است برای حضور متمرکز در کلاس آنلاین هم مفید است و ذهن دانش‌آموزان را برای درس و یادگیری آماده می‌کند. اگر صبح است شستن صورت و تعویض لباس و همچنین قبل از هر کلاس چیدن دفتر و کتاب‌ها و وسایل کلاس در فضای مختص کلاس آنلاین کمک می کند که دانش‌آموز برای تغییر فضا از خانه به مدرسه آماده‌تر باشد.
آشنایی با برنامه‌ی کلاسی و ابزار آن: یکی از مشکلات معلمان در آموزش از راه دور این است که دانش‌آموزان حضور در کلاس‌ها یا برنامه‌ها و تکالیف‌شان را فراموش می‌کنند. آمیختگی فضای خانه و بازی با یادگیری و همین‌طور ناآشنا بودن دانش‌آموزان، به‌ویژه دبستانی‌ها با ابزارها و سرویس‌های آنلاین سبب این فراموشی می‌شود. نظارت والدین بر برنامه‌های کلاس‌ها، ساعت شروع و پایان کلاس، نحوه‌ی ورود به کلاس آنلاین، ابزارهایی که کلاس‌های آنلاین به کمک آن‌ها برگزار می‌شوند و آگاهی آن‌ها از وسایل و ملزومات مورد نیاز برای هر زنگ به بچه‌ها کمک می‌کند حضور منظم‌تری در کلاس داشته باشند و برنامه‌ی کلاس‌هایشان علاوه بر معلم که فقط از طریق اپلیکیشن‌ها به بچه‌ها دسترسی دارد، توسط والدین هم به آن‌ها یادآوری شود. افزون بر این، اطلاع والدین از حجم تکالیف و فعالیت‌های آموزشی بعد از کلاس یادگیری دانش‌آموزان را تضمین می‌کند. ارتباط نزدیک والدین با معلم‌ها در آموزش آنلاین و پیگیری فرآیند یادگیری برای فرزندان آن‌ها هم مفید است و کمک می‌کند بچه‌ها مستقیماً احساس کنند درک می‌شوند، نیازهای آن‌ها به رسمیت شناخته می‌شود و تا جای ممکن در برنامه‌ریزی‌های خانواده در نظر گرفته می‌شود.
ایجاد فضای امن در مواجه با مشکلات تکنولوژی: گاه به دلایلی مثل ضعیف بودن اینترنت بچه‌ها نمی توانند به‌موقع وارد کلاس شوند یا فعالیتی را همراه کلاس انجام دهند. در این مواقع آشفتگی والدین اضطراب دانش‌آموز را تشدید می‌کند و در صورت اتصال به کلاس هم تمرکز کافی را نخواهد داشت و ممکن است فرآیند یادگیری کل کلاس دچار اختلال شود. در چنین شرایطی از والدین انتظار می‌رود خونسردی خود را حفظ کنند و به دانش‌آموز فشار مضاعف نیاورند، بلکه اجازه بدهند دانش‌آموز با حفظ خونسردی به حل مشکل بپردازد.
تشویق دستاوردها: پیگیری کلاس آنلاین و حفظ تمرکز و توجه، به‌ویژه برای دانش‌آموزان کوچک‌تر، کار چندان ساده‌ای نیست. خوب است بچه‌ها را بابت پیشرفت و دستاوردهایشان در این دوران تشویق کرد حتی اگر دستاورد به نظر کوچک بیاید.
پیگیری مشکلات: اگر مشکلی در مورد تکنولوژی یا احساس یا فرآیند یادگیری دانش‌آموز پیش آمد ابتدا اجازه دهید دانش‌آموز خودش برای مشکل راه حلی پیدا کند یا چالش و درخواست را با معلم در میان بگذارد و با هم به نتیجه برسند. اگر همچنان مشکل وجود داشت، والدین می‌توانند برای حل مسأله با معلم وارد گفت‌وگو شوند. از آن‌جا که فرآیند یادگیری آنلاین برای دانش‌آموزان کاملاً تازه است، ممکن است دانش‌آموز در مراحل اولیه گیج شود و مطمئن نباشد درست عمل می‌کند یا نه، یا ممکن است از حاضر شدن در کلاس آنلاین بدون حضور فیزیکی هم‌کلاسی‌هایش احساس کسالت کند. در مواردی از این دست، کمکی که والدین می‌توانند انجام دهد این است که به فرزندشان کمک کنند مسأله را بهتر بشناسد، آن را از زوایای مختلف بررسی کند و بفهمد دقیقاً چه چیزی آزارش می‌دهد تا بتواند مسأله را درست و دقیق با معلم در میان بگذارد و بدون دخالت والدین برای حل آن اقدام کند.
فرصت اشتباه و تجربه: یکی از مشکلاتی که معلمان در کلاس‌های آنلاین زیاد مشاهده می‌کنند، انتقال احساس نگرانی بابت عقب ماندن از فرآیند کلاس یا عقب ماندن از فعالیت‌ها یا احساس ترس از اشتباه کردن است. این مسأله مانعی در مسیر آموزش آنلاین باکیفیت است و یادگیری را مختل می‌کند. از والدین انتظار می‌رود اگر حین برگزاری کلاس آنلاین در محیط حضور دارند و کنار فرزندشان هستند، به جای ایجاد احساس نگرانی یا ترساندن بچه‌ها از خطا و اشتباه، احساس امنیت ایجاد کنند و اجازه دهند دانش‌آموز با خیال راحت و بدون نگرانی از پاسخ غلط یا جاماندن از کلاس در فعالیت‌ها شرکت کند. یادگیری نیاز به آزادی عمل و فرصت تجربه و اشتباه دارد و تا وقتی معلم در جریان این تجربه‌ها و اشتباه‌ها باشد و بازخوردهای لازم را بدهد، نیازی به نگرانی نیست.
استقلال دانش‌آموزان: آموزش آنلاین سبب شده والدین بتوانند هر وقت که می‌خواهند کنار فرزندشان حضور داشته باشند و کلاس آنلاین را دنبال کنند. یکی از پیامدهای این حضور دائمی ایجاد اختلال در استقلال فکری دانش‌آموز در فرآیند یادگیری است. گرچه کمک والدین به‌خصوص به دانش‌آموزان کوچک‌تر برای حضور در کلاس آنلاین لازم است، اما تبدیل شدن کمک و همراهی به دخالت به یادگیری آسیب می‌زند. مهم‌ترین کمک از سوی والدین این است که ابزار حضور دانش‌آموز در کلاس را فراهم کنند و اگر به لحاظ نرم‌افزاری مشکلی پیش‌آمد حل کنند. کمک و همراهی مهم دیگر حضور در جلسات یا خواندن پیام‌هایی است که از سوی معلم یا مدرسه درباره‌ی کلاس‌های آنلاین یا وضعیت یادگیری فرزندشان برگزار و ارسال می‌شود. اگر نحوه‌ی مشارکت در انجام تکالیف و فعالیت‌های خانگی فرزندشان را نمی‌دانند یا فکر می‌کنند فرزندشان به تنهایی قادر به انجام تکالیف نیست یا از نتیجه/کیفیت نهایی تکالیف و فعالیت‌های خانگی فرزندشان راضی نیستند، توصیه می‌شود با معلم کلاس در این باره صحبت کنند و راهنمایی بگیرند.
یکی از اشکال‌هایی که آموزش آنلاین به دنبال داشته این است که وسواس والدین برای انجام فعالیت‌ها و تکالیف با معیارهای نامتناسب با سن دانش‌آموزان تقویت شده است. این باعث می‌شود والدین بخش عمده‌ای از فعالیت‌ها را خودشان انجام دهند تا با معیارهایی که فکر می‌کنند درست است، مطابقت داشته باشد. در اغلب موارد این معیارها با سن و توانایی‌های دانش‌آموزان هم‌خوان نیست و معلم هم انتظار فعالیت‌ها و تکالیف بی‌نقص ندارد. حضور و کمک بیش از حد باعث می‌شود دانش‌آموزان فرصت پیمودن مراحل استقلال را از دست بدهند. استقلال دادن به بچه‌ها به آن‌ها کمک کنند مسئولیت‌پذیری را یاد بگیرند و در خصوص آن‌چه انجام داده‌اند، پاسخ‌گو باشند.
والد بمانید، معلم نشوید: یکی از مشکلات آموزش آنلاین ایفا کردن نقش معلم از سوی والدین است. هرچند کمک، راهنمایی و همراهی والدین برای دانش‌آموزان لازم است، ولی تا جایی که والد جای معلم را نگیرد. درآمیختگی نقش‌ها دانش‌آموزان را دچار بی اعتمادی و سردرگمی می‌کند. مثلاً اقدام والدین به تدریس بخش‌هایی از کتاب خارج از برنامه‌ی کلاس، رد شیوه‌ی آموزشی معلم و اقدام به معرفی و تدریس موضوع به دانش‌آموز به روشی که مغایر با روش معلم است یا القای تصمیم‌هایی به دانش‌آموز مثل اهمیت/بی‌اهمیتی بخش‌هایی از درس بر خلاف نظر معلم می‌تواند فرآیند یادگیری را دچار اختلال کند.
انتظار از معلم‌ها: لازم است به یاد داشت که تغییر کلاس‌های حضوری به کلاس آنلاین زندگی معلم‌ها را هم دگرگون کرده و معلمان بسیاری با مشکلات و موانعی برای تولید محتوا برای کلاس آنلاین، انطباق با نرم‌افزارها و سرویس‌های آنلاین و نحوه‌ی متفاوت ارائه‌ی درس در کلاس آنلاین مواجه شده‌اند. ارتباط داشتن والدین با معلمان و انتقال مسائل و خواسته‌ها و نیازها به آن‌ها خوب است اما باید مراقب بود که انتظارها از معلم با توان و وقت او هماهنگ باشد و معلم زیر بار مسئولیت اضافه نماند. روابط اگر بر محور حل مسأله و همدلانه پیش برود مؤثرتر از وقتی است که دو طرف فقط توقع داشته باشند که طرف مقابل تمام نیازها و خواسته‌هایشان را به همان شکلی که آن‌ها می‌خواهند و در همان ظرف زمانی که انتظار دارند برآورده کند.
کامپیوترمناسب‌تر از گوشی: بهترین وسیله برای حضور و فعالیت در کلاس‌های اینترنتی دسکتاپ یا لپتاپ است. در صورت امکان بهتر است به جای گوشی که صفحه‌ی نمایش‌گر و کلیدهای کوچک دارد از دسکتاپ یا لپتاپ استفاده کرد. تهیه‌ی این ابزار آموزشی گرچه در ابتدا هزینه‌بر است ولی در بلند مدت به صرفه‌تر از خرید یا تعویض گوشی است. کامپوتر نسبت به تبلت و گوشی هوشمند مقاوم‌تر است، می‌توان آن را تعمیر یا سیستم عاملش را به‌روز کرد. اگر تهیه این وسایل مقدور نباشد بهتر است به کودکان یاد بدهیم موقع استفاده از گوشی صاف بنشینند، گردن‌شان را برای مدت طولانی خم نگه ندارند، گاهی چشم‌شان را گوشی بردارند به دورتر نگاه کنند و در زنگ تفریح حرکت بدنی داشته باشند.
حرف آخر: همدلی، حل مسأله، تجربه، توسعه
با وجود تمام نکاتی که در بالا مطرح شد حل بسیاری از مشکلات امکانات، زمان و تجربه‌ی بسیاری می‌طلبد. در این موقعیت بهتر است در نظر داشت که هدف معلمان و والدین کمک به دانش‌آموزان برای ادامه‌ی تحصیل و یادگیری در این دوران پر چالش است. ارتباط همدلانه و مبتنی بر درک متقابل میان والدین با معلمان و مسئولان مدرسه کلید حل مسائل بدون تنش و به‌شکلی مسالمت‌آمیز است. در یک رابطه‌ی سالم و همدلانه، طرفین رابطه باید انتظارات خود را در حد امکانات و توانایی‌های موجودِ خود و دیگر طرفین رابطه بالا ببرند و به جای پیدا کردن مقصر بر پیدا کردن راه حل تمرکز کنند. در شرایط کنونی، هم والدین و هم معلمان و کادر آموزشی و اداری مدارس باید حفظ سلامت روان خود و دانش‌آموزان را در صدر اهداف قرار دهند و این دوران را فرصتی برای کسب تجربه در آموزش آنلاین و تثبیت آموزش آنلاین به عنوان بخشی از فرآیند آموزش و یادگیری در نظر بگیرند. دوران تبدیل شدن آموزش حضوری به آموزش آنلاین با تمام چالش‌ها و مشکلاتش می‌تواند امکان تجربیاتی تازه به دانش‌آموزان و معلم‌ها بدهد و موجب گسترده شدن امکانات آموزشی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در آینده شود.